Her birey, yetişkinliğine birçok deneyim kazanarak ve dopdolu bir geçmişe sahip olarak gelir. Bizlerin en büyük ipucu: Çocukluk Dönemlerimizdir. Şu an yaşamımızdaki davranışlarımızın, tepkilerimizin hatta duygularımızın temelidir çocukluğumuz. Çocukluk deyince aklımıza neler gelir? Tabi ki çok eğlendiğimiz günler, yaptığımız gülünç şeyler ve en önemlisi de oynadığımız oyunlar…
Oyun Nedir?
Oyun, çocuğun yaparak yaşayarak kendi kendine öğrenmesini sağlayan, çocuğu eğlendiren bir etkinliktir. Bu etkinlik bazen kuralları belirlenmiş bazense gelişigüzel şekilde uygulanan bir uğraştır. Kısa tanımlamalarda bulunacak olursak;
Oyun; çocukların en ciddi uğraşıdır.
Oyun; yaratıcılık ortamıdır.
Oyun; en doğal öğrenme şeklidir.
Oyun; çocuğun ruh özgürlüğüdür.
Oyun Nasıl Oluşur?
Oyun bahsettiğimiz gibi kurallı bir etkinlik de olabilir gelişigüzel oluşan bir uğraş da. Günümüzde ebeveyn olarak ya da öğretmenler olarak kaynak alacağımız birçok oyun mevcuttur. Hazır olan bu oyunlar kazandırmak istediğimiz davranışları, öğretmek istediğimiz bilgileri çocuğa aktarmada çok faydalı olur. Bu faydayı en yüksek derecede elde etmek için oyun seçimine dikkat etmemiz gerekir.
Oyun Seçimi Nedir?
Oyun seçimi; kazandırmak istediğimiz bilgi, davranış her neyse oyunumuzun amacının buna yönelik olmasıdır. Örneğin; matematikte toplama işlemi konusunu bir oyunla öğretmek istiyorsak oyunumuzun içinde nesneleri toplama, ayrı parçaları bir araya getirerek büyük bir bütün elde etme gibi noktalara vurgu yapılması gerekir. Amacımıza dair vurgular doğru olmazsa oyun seçimi doğru olmamış olur ve istediğimiz verimi elde edemeyiz.
Oyun seçiminin yanında konumuz, dersimiz, amacımız ne olursa olsun tüm oyunlarda dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
-Olumlu mesajlar içermelidir.(sevgi barış, yardımseverlik vb.)
-Olumsuzluklara yöneltmemelidir.(şiddet, bağımlılık, istismar vb.)
-Eğlenmenin yanı sıra bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gelişimi desteklemelidir.
Anne babalar çocuklarıyla ilişkilerinin önemli kısmını oyunla gerçekleştirirler. Oyun sayesinde eğlenceli ve kaliteli vakit geçirip çocuklarına bir şeyler öğretebilirler. Çocuklar da anne babalarıyla geçirdikleri oyun süresince değerli hissederler. Oyun aracılığıyla kazandırmak istenen her neyse onu severler ve bu kıymetli vakitte kazandırılan her şey kalıcı olur. Özetlersek anne baba ve çocuğun içinde yer aldığı bir oyun etkin öğrenmeyi sağlar.
Oyunlar kimi zaman hiçbir ek araç-gerece ihtiyaç duyulmadan oynanırken kimi zaman bazı nesneler kullanılarak gerçekleşir. Oyunları canlı, renkli, eğlenceli kılan oyuncaklar çocuklarda ilgi toplamada çok önemlidir. Çocuk, somut olan objeyi yani oyuncağı kullanarak harika oyunlar geliştirebilir. Oyun seçiminde olduğu gibi oyuncak seçiminde de dikkat edilmesi gereken şeyler vardır.
Oyuncak Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
-Zehirli maddeler içermemelidir.
-Eğer tüylü bir oyuncaksa tüyler çocuğun ağzına, burnuna kaçmamalıdır.
-Küçük yaşa yönelikse ufak parçalı olmamalıdır.
-Kolay temizlenebilir, dayanıklı ve sağlam olmalıdır.
-Sivri ve kesici olmamalıdır.
-Çocuğun bedenine uygun boyda ve ağırlıkta olmalıdır.
Oyuncak seçimi ve oyun seçimi doğru yapıldığı zaman geriye çocuğun oyunu keşfetmesi kalır. Özellikle küçük yaş gruplarında alınan bir oyuncak çocuğa hemen anlatılmaya başlanır. Şöyle bir örnek verelim, aldığımız oyuncak bir gözlük olsun:
“Bu bir gözlük, bunu gözüne bu şekilde takmalısın.” Evet bu bilişsel anlamda doğru bir tanım. Ancak çocuğun hayal gücünü geliştiren bir tanım değil. Aldığınız oyuncakları bırakın önce onlar keşfetsin. Örnek üzerinden gidersek aldığınız bir gözlükse önce saçlarına taksın, kulağı üzerinde tutmaya çalışsın, parmaklarında döndürmeye çalışsın. Dokunarak keşfetsin oyuncağı. Sonunda gözüne takamazsa ona rol model olup gösterebilirsiniz.
Çocuğun Oyuncağı Kendi Keşfetmesi Neden Önemli?
Çocukların hayal gücü sınırsızdır. O hayal gücünü sınırlamadan aksine geliştirerek yaratıcı beyinler oluşturmak isteriz. Sizin ona aldığınız oyuncak bir at aslında onun için uçan bir attır ve bulutların üzerinden dünyayı izleyebiliyordur. Bunları köreltmemek, aksine geliştirmek için onları ilk önce oyuncaklarını keşfetmeleri için serbest bırakalım. O keşif süresinden sonra birlikte birçok oyun kurup çok eğlenceli vakitler geçirebiliriz.
Üzerinde durulması gereken bir başka konu da mümkün olduğunca oyuncakları birlikte tasarlamalıyız. Oyuncak tasarlamak hiç zor değildir. Evinizde, çevrenizde atık olarak niteleyebileceğiniz birçok madde size müthiş oyuncak malzemesi olur. Karton kutulardan robotlar, poşetlerden çadırlar… Daha neler neler… Şayet bu oyuncak hazırlama işini çocuklarınızla birlikte yaparsanız bilişsel, duyuşsal ve psikomotor anlamında ona en büyük iyiliği etmiş olursunuz.
Çocuklar yetişkinler gibi nankörlük etmezler. Onlarla oynadığınız minik bir oyun, onlarla oluşturduğunuz çok basit bir oyuncak çok kıymetlidir. Yetişkinliğinde pırıl pırıl beyinli, iç huzuru yerinde bireyler olmalarını istiyorsak, bugün onlarla oynadığımız her oyun inci değerinde…